Filosofie Scheurkalender 2004 (2)

‘Hoe ben ik op deze onzinnige hypothese gekomen, terwijl iedere getuige ontbreekt?’ (Sigmund Feud,  Das Unbewusste, 1915)

Op basis van het gedrag van zijn patiënten heeft Freud een theorie ontwikkeld die verklaart wat wij nu een ‘trauma’ noemen.
Een trauma is meer dan het verdringen van een ervaring waaraan we liever niet herinnerd worden. Volgens Freud is een trauma het gevolg van een ervaring die zo’n grote schok teweeg brengt, dat hij niet door de ontvanger verdrongen kan worden: de ervaring is al verdrongen, voordat hij geregistreerd kan worden. Het opname-apparaat van de ontvanger (de patiënt) was niet ‘aufnahme-fähig, het kon niet waarnemen dat er een schok binnenkwam en het weet niet eens dat deze schok  zich nu ergens onzichtbaar schuilhoudt. Het is met andere woorden een ervaring zonder reactie. Pas later zal de stille gast wel van zich laten horen en zal er een reactie volgen zonder directe aanleiding. Op dat moment openbaart het trauma zich.
Het paradoxale van deze theorie is dat niemand van een trauma kan getuigen: volgens de ontvanger is er namelijk nooit iets gebeurd of geregistreerd. De ontvanger is zich niet eens van een probleem bewust! Freud vraagt zich dus terecht af hoe hij op een hypothese komt, die nooit via getuigen getoetst kan worden.