Filosofiekalender 2008 (14)

‘Si l’idée n’arrive pas a tuer les enfants, mérite-t-elle qu’on tue un grand-duc?’ (Albert Camus, Les Justes, 1950) [‘Als het idee onvoldoende is om kinderen te doden, rechtvaardigt het dan wel de dood van de groothertog?’]

In het toneelstuk De rechtvaardigen (Les Justes) geeft Camus een inkijkje in het leven van Russische terroristen in het begin van de twintigste eeuw. Hij beschrijft wat hen drijft en waarom zij denken dat hun moordaanslagen op belangrijke publieke personen gerechtvaardigd zijn. Kinderen sterven dagelijks van de honger, terwijl de rijke machthebbers met koetsen naar het theater gaan. Zij willen een revolutie starten en Rusland teruggeven aan het volk.
In het toneelstuk wordt een aanslag op de groothertog op het laatste moment afgeblazen, omdat er naast hem in het rijtuig twee jonge kinderen zitten. De terrorist die de bom moest gooien, kon zich er niet toe zetten de twee kinderen te doden. Later slaagt hij er wel in de groothertog te vermoorden en wordt hij opgepakt. Hij weigert berouw te tonen en voelt zich niet schuldig. Maar de aanklager komt erachter dat de terrorist de moord eerder niet heeft uitgevoerd omdat hij de dood van kinderen niet op zijn geweten wilde hebben. Hij vraagt: Als het idee onvoldoende is om kinderen te doden, rechtvaardigt het dan wel de dood van de groothertog? De terrorist heeft er geen antwoord op.