Het geluk van de eenzaamheid

Ik was vijftien toen ik De Wetten las en begreep dat de Nederlandse literatuur meer te bieden had dan Wolkers. Voor die tijd had ik mijn heil gevonden in Kundera en Kafka, in vertalingen die een wereld toonden die me bekend was, al had ik er nooit een voet gezet.

Pas na De Wetten vond ik mijn weg naar Mystiek Lichaam en Rituelen en naar al die andere prachtromans die onze taal heeft voortgebracht. Op de universiteit verliet ik het pad van de Nederlandse literatuur weer om auteurs als Coetzee en Pamuk te bestuderen. Ook Palmen keerde ik de rug toe. Ik las haar volgende romans wel en waardeerde ze ook, maar de indruk die De Wetten op mij had gemaakt, bleef uit. Haar laatste Lucifer staat om die reden nog ongelezen op de plank.

Niet voor lang waarschijnlijk, want onlangs las ik haar essay Het geluk van de eenzaamheid waarin zij over het wezen van de roman schrijft. Hoewel ik het niet altijd met haar eens was, raakten haar woorden me,  letterlijk:  ze bewogen me fysiek, gaven me vlinders in mijn buik en een kloppend hart. Soms brak mijn enthousiasme door mijn concentratie heen, zodat ik het lezen moest staken, precies zoals tijdens De Wetten.

Marie de Niet was het eerste personage waarin ik mijn fundamentele eenzaamheid herkende en Palmen werd daardoor de eerste schrijver die mijn vage en kinderlijke verlangens concreet maakte: ik wilde schrijver worden en ik zou schrijver worden, zij was het bewijs.

Het geluk van de eenzaamheid verbindt me opnieuw met deze auteur: dezelfde thema’s, dezelfde doelstellingen. Toen ik begon met schrijven, durfde ik niet te zeggen waarop ik hoopte. Ik was bang dat mensen het arrogant zouden vinden wanneer een jonge debutante verkondigde dat ze een roman had geschreven om mensen een nieuw verhaal te geven dat hen zou helpen om zich van oude en vastgeroeste verhalen te ontdoen. Maar inmiddels geloof ik, dat zonder de intentie om de blik van je lezers te veranderen, je net zo goed niet kunt schrijven. Ik kan het alleen nog niet zo scherp uitdrukken als Palmen: ‘Het enige waarin ik geloof is in de macht van de roman, in zijn vermogen de enkeling te sterken in de kunst en het geluk van de eenzaamheid, en daarmee zijn weerbaarheid tegen dogma’s, conventionele verhalen en clichés te vergroten.’