Point Omega

Er zijn weinig auteurs op wiens boeken ik zit te wachten. Meestal lees ik romans die al een poos in mijn kast staan of die ik toevallig in een boekhandel oppak. Maar zodra ik hoorde dat er een nieuwe Delillo zou verschijnen, hield ik de publicatiedatum in de gaten en sinds ik begreep dat het over tijd zou gaan, heb ik smachtend gewacht tot ik het kon lezen.

Point Omega is qua omvang een novelle, al is het qua diepgang ruimschoots een roman. In 117 pagina’s weet Delillo diverse ideeën over onze huidige samenleving uit te zetten, te verwerpen en opnieuw te etaleren. De kritiek die het boek elders heeft gekregen, dat er te weinig verhaal is of dat de personages uitsluitend ideeën vertolken en nergens tot leven komen, vind ik onterecht. De personages zijn geen eenvoudige mensen die je op iedere straathoek tegen kunt komen, maar met hun summier en tegelijk kundig beschreven trekken zijn ze wel echt.

De roman begint en eindigt met een scène waarin een man naar een videotentoonstelling in een museum kijkt. De film Psycho van Hitchcock wordt er uiterst traag, in precies vierentwintig uur, vertoond. Alleen deze twee stukken, van samen minder dan dertig pagina’s, maken het boek al de moeite van het lezen waard. Ze staan ook zeker niet los van de rest, omdat de drie personages uit het hoofdverhaal deze tentoonstelling eveneens bezoeken en erover spreken: hoe zou ons leven zijn als we het als slow motion zouden kunnen beleven?
Het meedogenloze trage tempo van de film vereist een absolute alertheid van de bezoekers om aan dat tempo recht te doen.  ‘It takes close attention to see what is happening in front of you. It takes work, pious effort, to see what you are looking at.’ En die alertheid geldt ook voor het lezen van deze roman, want de traagheid van de film heeft zijn sporen in de vertelling van Delillo achtergelaten.

Het hoofdverhaal vindt plaats in een huis in de woestijn en draait om een ‘familie’ van drie personen; de conservatieve intellectueel Elster die de overheid adviseerde een Haiku oorlog te voeren met behulp van uiterst herhaalbare woordcombinaties die in het geheugen zouden kunnen blijven hangen als slogans; de rudimentaire filmmaker die deze intellectueel tegen de muur wil zetten en hem zonder vooropgezet plan wil laten spreken; en de in zichzelf gekeerde dochter van Elster die af en toe tegen vreemden praat.
Ze zijn samengekomen, omdat Elster de terreur van de stad wilde ontvluchten, hij de filmmaker als gezelschapsdier koos en de dochter door haar moeder verplicht afstand moest nemen van een mysterieuze man. In de stad, waar de minuten en uren met alles verweven zijn, was het voor Elster onmogelijk om het verstrijken van de tijd te vergeten. Alleen ver weg van het Nieuws en het Verkeer, vertraagt de tijd voor hem.
‘Time becomes blind. I feel the landscape more than see it. I never know what day it is. I never know if a minute has passed or an hour. I don’t get old here.’
En in deze blinde tijd, die uitnodigt tot reflectie, spreken de personages met elkaar en wisselen hun gedachten over het Point Omega zich af met meningen over het huwelijk of de oorlog. Het zijn gesprekken waarin ze zowel toenadering zoeken als zichzelf afschermen.

Maar uiteindelijk haalt de realiteit de filosofie in – het einde van het menselijk bewustzijn lijkt misschien dichtbij als we de wereld theoretisch benaderen. Als we met uiterste concentratie naar de werkelijkheid kijken, ligt het een miljoen jaar van ons af.
Ik sloeg het boek dicht met het verlangen naar meer. Delillo’s Point Omega is een van de meest intrigerende trage ervaringen die ik ooit heb beleefd.